محمد روزبهانی
جامعه شناس مربی بازیابی مددیار اعتیاد و مربی مهارتهای زندگیمحمد روزبهانی
جامعه شناس مربی بازیابی مددیار اعتیاد و مربی مهارتهای زندگیمهارتهای پس از ترک مواد: مسیر موفقیت و بازگشت به زندگی سالم
ترک اعتیاد تنها اولین قدم در مسیر رهایی است؛ پس از آن، برای حفظ پاکی و جلوگیری از بازگشت به مصرف، نیاز به یادگیری و تقویت مهارت‌هایی داریم که به ما کمک کنند زندگی سالم و پایداری بسازیم. در ادامه، چند مهارت کلیدی را بررسی می‌کنیم که افراد پس از ترک باید روی آن‌ها تمرکز کنند.
1. مدیریت وسوسه و پیشگیری از لغزش
وسوسه‌ها طبیعی هستند، اما راه‌های کنترل آن‌ها هم وجود دارد. شناسایی موقعیت‌هایی که احتمال لغزش را افزایش می‌دهند، دوری از افراد و محیط‌های پرخطر، و داشتن یک برنامه مشخص برای مواجهه با وسوسه‌ها می‌تواند در حفظ پاکی بسیار مؤثر باشد.
2. مهارتهای مقابله‌ای در برابر استرس و احساسات منفی
بسیاری از افراد به دلیل استرس، افسردگی یا احساسات منفی به مواد مخدر روی می‌آورند. پس از ترک، یادگیری روش‌های سالم برای مدیریت استرس مانند ورزش، مدیتیشن، تمرینات تنفسی، و نوشتن احساسات در دفتر روزانه، به افزایش پایداری در مسیر بهبودی کمک می‌کند.
3. تقویت ارتباطات سالم و سازنده
افراد پس از ترک باید روابط خود را بازنگری کنند. دوری از افراد مصرف‌کننده، ایجاد روابط حمایتی و نزدیک شدن به خانواده، دوستان و گروه‌های همیار (مانند NA)، می‌تواند از لغزش جلوگیری کرده و احساس تعلق را تقویت کند.
4. برنامه‌ریزی روزانه و هدف‌گذاری
زندگی بدون هدف و برنامه، فرد را در معرض خطر بازگشت قرار می‌دهد. برنامه‌ریزی برای فعالیت‌های روزانه، تعیین اهداف کوچک و بزرگ و پیشرفت تدریجی، انگیزه را حفظ کرده و ذهن را مشغول چیزهای مثبت نگه می‌دارد.
5. بهبود سلامت جسمی و روانی
مصرف مواد به بدن و ذهن آسیب می‌زند. تغذیه سالم، ورزش منظم، خواب کافی و مراقبت از خود به بازسازی جسم و ذهن کمک می‌کند. همچنین، مراجعه به روانشناس یا مشاور برای حل مشکلات ریشه‌ای، روند بهبودی را تسریع می‌کند.
6. کسب مهارتهای جدید و اشتغال‌زایی
بیکاری و نداشتن مهارت شغلی از عوامل بازگشت به مصرف هستند. یادگیری مهارتهای فنی، کارآفرینی، یا اشتغال در محیط‌های سالم، احساس استقلال و ارزشمندی را افزایش داده و فرد را از محیط‌های پرخطر دور نگه می‌دارد.
7. حفظ امید و باور به توانایی خود
ترک مواد یک مسیر دشوار اما شدنی است. داشتن نگرش مثبت، مرور موفقیت‌های گذشته و باور به توانایی‌های خود، انگیزه‌ی ادامه راه را افزایش می‌دهد. یادآوری این نکته که هر روز بدون مواد، یک پیروزی بزرگ است، به فرد کمک می‌کند در مسیر بهبودی ثابت‌قدم بماند.
یادت باشه! رهایی از اعتیاد پایان راه نیست، بلکه شروع یک زندگی جدید است. اگر پاکی‌ات برایت مهم است، روی مهارت‌هایت کار کن و هر روز برای بهتر شدن تلاش کن.
تفاوت لغزش و عود در بیماری اعتیاد!
لغزش (Slip) و عود (Relapse) دو مفهوم مهم در فرایند درمان اعتیاد هستند، اما با هم تفاوت دارند:
1. لغزش (Slip): یک مصرف ناگهانی و کوتاه‌مدت ماده مخدر یا الکل پس از یک دوره پرهیز.معمولاً فرد بلافاصله متوجه اشتباه خود می‌شود و دوباره به مسیر بهبودی بازمی‌گردد. لغزش لزوماً به معنای شکست در درمان نیست و می‌تواند بخشی از فرایند یادگیری و رشد فرد باشد.
2. عود (Relapse) بازگشت کامل و ادامه‌دار به الگوی مصرف مواد بعد از یک دوره پرهیز. معمولاً به دلیل عدم مدیریت محرک‌ها، فشارهای روانی یا عدم دریافت حمایت مناسب رخ می‌دهد. عود نشان‌دهنده این است که فرد به استراتژی‌های پیشگیری از بازگشت به مصرف نیاز دارد
تفاوت اصلی
لغزش یک اتفاق مقطعی است، اما عود به معنای بازگشت به الگوی مصرف قبلی است.لغزش معمولاً کنترل‌شده و کوتاه‌مدت است، اما عود می‌تواند فرد را به اعتیاد کامل برگرداند. پس از لغزش، فرد می‌تواند سریعاً به مسیر درمان بازگردد، اما عود نیاز به مداخله درمانی جدی‌تری دارد. به همین دلیل، در درمان اعتیاد تأکید زیادی روی مهارتهای پیشگیری از عود و مدیریت لغزش می‌شود تا از تبدیل آن به عود جلوگیری شود.
هفت راهکار پیشگیری از لغزش در تعطیلات نوروز