هفت راهکار پیشگیری از لغزش در تعطیلات نوروز

تعطیلات نوروزی می‌تواند دوره‌ای حساس و پرچالش برای افراد در حال بهبودی از اعتیاد و الکلیسم باشد. افزایش تعاملات اجتماعی، مهمانی‌ها، تغییرات در برنامه‌های روزمره و مواجهه با محیط‌های پرخطر، احتمال عود را افزایش می‌دهد. بااین‌حال، با برنامه‌ریزی مناسب و رعایت نکاتی خاص، می‌توان این دوران را با موفقیت پشت سر گذاشت.

عوامل خطر در تعطیلات:

1. مهمانی‌ها و دورهمی‌ها: حضور در مهمانی‌هایی که در آن‌ها مشروبات الکلی یا مواد مخدر مصرف می‌شود، خطر عود را افزایش می‌دهد.

2. احساس تنهایی یا استرس: تعطیلات می‌تواند باعث احساس انزوا یا فشارهای عاطفی شود که از عوامل مهم عود هستند.

3. تغییر در برنامه‌های روزمره: تعطیلات ممکن است باعث کاهش تعهد به جلسات درمانی یا برنامه‌های حمایتی شود.

4. نوستالژی و یادآوری خاطرات: دیدار با دوستان قدیمی یا حضور در مکان‌هایی که قبلاً مصرف در آن‌ها رخ داده، می‌تواند وسوسه‌برانگیز باشد.

راهکارهای پیشگیری از عود:

1. برنامه‌ریزی از پیش: داشتن یک برنامه دقیق برای روزهای تعطیل، شامل شرکت در فعالیت‌های سالم و جایگزین، به جلوگیری از موقعیت‌های پرخطر کمک می‌کند.

2. حمایت اجتماعی: ارتباط با افراد حامی، از جمله خانواده، دوستان سالم و گروه‌های حمایتی (مانند انجمن معتادان گمنام یا الکلی‌های گمنام) بسیار مهم است.

3. اجتناب از موقعیت‌های پرخطر: شرکت نکردن در مهمانی‌هایی که احتمال مصرف مواد در آن‌ها وجود دارد، یک راهکار اساسی برای پیشگیری از عود است.

4. مشغول نگه‌داشتن خود: انجام فعالیت‌های سالم مانند ورزش، کتاب‌خوانی، سفرهای کوتاه یا شرکت در کارهای داوطلبانه می‌تواند فرد را از وسوسه دور نگه دارد.

5. یادآوری دلایل بهبودی: نوشتن مزایای ترک اعتیاد و مرور دستاوردهای بهبودی، به تقویت انگیزه و جلوگیری از وسوسه کمک می‌کند.

6. حضور در جلسات حمایتی: حتی در تعطیلات، شرکت در جلسات گروه‌های حمایتی (حضوری یا آنلاین) می‌تواند یک عامل کلیدی برای حفظ بهبودی باشد.

7. مدیریت استرس و احساسات: استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی مانند مدیتیشن، تمرین تنفس عمیق و نوشتن احساسات در دفترچه شخصی، به کاهش استرس کمک می‌کند.

با رعایت این توصیه‌ها، افراد در حال بهبودی می‌توانند تعطیلات نوروزی را بدون بازگشت به مصرف، با آرامش و رضایت سپری کنند.

عوامل خطر و محافظت‌کننده در دوره نوجوانی

شناخت عوامل خطر و محافظت‌کننده می‌تواند به کاهش خطر اعتیاد در نوجوانان کمک کند. عوامل خطر، احتمال گرایش به رفتارهای پرخطر مانند مصرف مواد را افزایش می‌دهند. در مقابل، عوامل محافظت‌کننده نقش بازدارنده‌ای دارند و نوجوانان را از افتادن در دام اعتیاد حفظ می‌کنند.

عوامل خطر:

• فشار همسالان: نوجوانان به دلیل نیاز به پذیرش اجتماعی، ممکن است برای جلب توجه دوستان به مصرف مواد روی آورند.

• مشکلات خانوادگی: نبود ارتباط سالم با والدین، طلاق، خشونت خانوادگی و نبود نظارت کافی می‌تواند خطر اعتیاد را افزایش دهد.

• اختلالات روانی: مشکلاتی مانند افسردگی، اضطراب و ناتوانی در مدیریت استرس، نوجوانان را به سمت مصرف مواد سوق می‌دهد.

• عدم آگاهی: نداشتن اطلاعات کافی درباره اثرات مواد مخدر و خطرات آن، نوجوانان را آسیب‌پذیرتر می‌کند.

عوامل محافظت‌کننده:

• حمایت خانواده: رابطه مثبت و حمایت‌گر والدین و ایجاد محیطی امن برای گفتگو.

• دوستان سالم: دوستی با افرادی که به رفتارهای سالم و مثبت تمایل دارند.

• آموزش مهارت‌های زندگی: توانایی حل مسئله، مدیریت استرس و تصمیم‌گیری مؤثر.

• فعالیت‌های مثبت: شرکت در ورزش، هنر و فعالیت‌های اجتماعی سالم.

---

چرا پیشگیری از اعتیاد در نوجوانی مهم است؟

نوجوانی یکی از حساس‌ترین مراحل زندگی است که فرد در آن با تغییرات جسمی، روانی و اجتماعی مواجه می‌شود. در این دوره، کنجکاوی، فشار همسالان و نیاز به پذیرش اجتماعی می‌تواند نوجوانان را به سمت رفتارهای پرخطر مثل مصرف مواد مخدر سوق دهد. پیشگیری از اعتیاد در این سنین نه تنها سلامت فرد، بلکه آینده جامعه را تضمین می‌کند. آمارها نشان می‌دهد که بسیاری از افرادی که در بزرگسالی به اعتیاد دچار می‌شوند، اولین تجربه خود را در نوجوانی داشته‌اند. پس چرا باید منتظر باشیم تا مشکل ایجاد شود؟

یکی از دلایل اهمیت پیشگیری، رشد مغز در این دوره است. مغز نوجوان هنوز در حال تکامل است و مصرف مواد مخدر می‌تواند به ساختار آن آسیب جدی بزند. این آسیب‌ها می‌توانند روی حافظه، تصمیم‌گیری و کنترل احساسات اثر بگذارند. همچنین، اعتیاد در نوجوانی می‌تواند به ترک تحصیل، مشکلات خانوادگی و حتی جرم و جنایت منجر شود.

برای پیشگیری، باید ابتدا آگاهی را بالا ببریم. والدین، معلمان و جامعه باید بدانند که اعتیاد فقط یک انتخاب شخصی نیست، بلکه نتیجه عوامل محیطی و روانی است. آموزش درباره خطرات مواد مخدر، از جمله سیگار، الکل و مواد غیرقانونی، باید از سنین پایین شروع شود. این آموزش‌ها باید به شکلی باشد که نوجوان احساس کند مورد قضاوت قرار نمی‌گیرد و بتواند آزادانه سؤالاتش را مطرح کند.

چرا برخی نوجوانان به اعتیاد پناه می‌برند و والدین چگونه می‌توانند جلوی آن را بگیرند؟

اعتیاد فقط یک وابستگی جسمی به مواد نیست، بلکه ریشه‌های عمیقی در مشکلات روانی مانند اضطراب، افسردگی و کمبود عزت‌نفس دارد. بسیاری از نوجوانانی که به مصرف مواد روی می‌آورند، در واقع به دنبال راهی برای فرار از استرس، فشارهای روحی یا مشکلات خانوادگی هستند. آن‌ها ممکن است احساس کنند که کسی آن‌ها را درک نمی‌کند یا راهی برای کاهش اضطراب و ناراحتی‌هایشان ندارند. گاهی اوقات، مصرف مواد به عنوان یک راه موقت برای فرار از احساسات ناخوشایند انتخاب می‌شود، اما در نهایت، این وابستگی به مشکلات بیشتری منجر خواهد شد. والدین می‌توانند نقش کلیدی در پیشگیری از این مسیر خطرناک داشته باشند. اولین و مهم‌ترین قدم، ایجاد فضایی امن و بدون قضاوت در خانه است تا فرزندشان بتواند احساسات خود را آزادانه بیان کند. صحبت‌های صمیمانه و بدون سرزنش، باعث می‌شود نوجوان احساس کند که شنیده می‌شود و تنها نیست. همچنین، تقویت اعتمادبه‌نفس فرزندان از طریق تشویق به فعالیت‌های مثبت مانند ورزش، هنر، موسیقی و کارهای گروهی، می‌تواند از گرایش آن‌ها به مصرف مواد جلوگیری کند. آگاهی والدین درباره علائم اولیه اضطراب و افسردگی در فرزندانشان بسیار مهم است. تغییرات رفتاری مانند کناره‌گیری از خانواده، افت تحصیلی، تغییر ناگهانی در دوستان یا افزایش تحریک‌پذیری می‌تواند نشانه‌هایی از مشکلات روحی باشد که نیاز به توجه دارد. اگر چنین علائمی مشاهده شد، بهتر است والدین با یک مشاور یا روان‌شناس متخصص مشورت کنند. نوجوانانی که احساس حمایت و امنیت در خانه دارند، کمتر به سمت مواد مخدر کشیده می‌شوند. توجه، همراهی و حمایت عاطفی والدین می‌تواند قوی‌ترین سد در برابر اعتیاد باشد.

من را در شبک های اجتماعی( اینستاگرام تلگرام ایتا و ..) با آیدی roozbahani52 می توانید دنبال کنید

دسته بندی احساسات انسانی

در روانشناسی، احساسات به دو دسته کلی مثبت و منفی تقسیم می‌شوند.

احساسات مثبت:

شادی (Happiness): حس رضایت و لذت از زندگی یا یه موقعیت.

عشق (Love): دلبستگی عمیق به فرد، چیز یا ایده.

امید (Hope): انتظار مثبت برای آینده.

آرامش (Calmness): حالت سکون و راحتی ذهنی.

غرور (Pride): احساس افتخار به خود یا دستاوردها.

لذت (Pleasure): حس خوشایند از تجربه‌های لحظه‌ای.

هیجان (Excitement): انرژی و اشتیاق برای چیزی که در جریانه.

سپاسگزاری (Gratitude): قدردانی از چیزی یا کسی.

احساسات منفی:

خشم (Anger): واکنش عاطفی به ناکامی یا بی‌عدالتی.

ترس (Fear): حس خطر یا تهدید قریب‌الوقوع.

غم (Sadness): احساس اندوه به خاطر از دست دادن یا ناراحتی.

اضطراب (Anxiety): نگرانی از آینده یا چیزهای نامعلوم.

نفرت (Hate): دشمنی شدید با فرد یا چیز.

شرم (Shame): حس بد از خود به خاطر اشتباه یا قضاوت دیگران.

حسادت (Jealousy): ناراحتی از موفقیت یا داشته‌های دیگران.

ناامیدی (Frustration): احساس شکست یا ناتوانی در رسیدن به هدف.

گناه (Guilt): پشیمونی از کاری که انجام دادی یا نکردی.

بیزاری (Disgust): حس انزجار از چیزی ناخوشایند.

احساسات مثبت معمولاً به بهبود حال روحی و روابط کمک می‌کنند.

احساسات منفی، اگه مدیریت نشوند، می‌تونوانند به استرس یا مشکلات روانی منجر بشوند، ولی در حد طبیعی برای بقا و هوشیاری مفیدند.

بعضی روانشناس‌ها مثل پل اکمن، ۶ احساس پایه (شادی، غم، ترس، خشم، تعجب، بیزاری) رو به‌عنوان هسته احساسات انسانی می‌شناسند.

من را در شبک های اجتماعی( اینستاگرام تلگرام ایتا و ..) با آیدی roozbahani52 می توانید دنبال کنید

خشم‌ات رو قورت نده، کنترلش کن! عصبانی شدی و نمی‌دونی چیکار کنی؟

بیا با این ترفندهای ساده یاد بگیری چطور تو لحظه‌های حساس، خشم‌ات رو کنترل کنی و آروم بمونی!

خشم یه حس طبیعیه، همه‌مون گاهی عصبانی می‌شیم. ولی اگه نذاریم بچرخه و ما رو ببره، هم خودمون راحت‌تریم هم اطرافیامون. این تکنیک‌ها رو امتحان کن تا دفعه بعد که عصبانی شدی، دستت پر باشه و غافلگیر نشی. آماده‌ای؟ بریم!

نفس عمیق بکش

وقتی حس کردی داری داغ می‌کنی، چند نفس عمیق از بینی بکش و آروم از دهن بیرون بده. این کار بدنت رو آروم می‌کنه و نمی‌ذاره خشم‌ات بالا بزنه.

یه کم فاصله بگیر

اگه داری از کوره در می‌ری، از موقعیت بیا بیرون. تا 10 بشمار، قدم بزن یا یه گوشه ساکت بشین تا ذهنت آروم شه.

با "من" حرف بزن

به جای اینکه بگی "تو منو عصبانی کردی"، بگو "من وقتی اینجوری می‌شه عصبانی می‌شم." اینجوری هم حرفت رو زدی هم دعوا راه نمی‌ندازی.

محرک‌هات رو بشناس

فکر کن ببین چی عصبانیت می‌کنه؟ حرف یکی؟ ترافیک؟ وقتی بفهمی چی اذیتت می‌کنه، می‌تونی ازش دوری کنی یا خودت رو آماده کنی.

یه لیوان آب بخور

یه لیوان آب خنک بردار و آروم بنوش. این کار دمای بدنت رو پایین میاره و خشم‌ات رو کم می‌کنه.

فکرت رو عوض کن

به جای غرق شدن تو عصبانیت، به یه خاطره باحال یا یه جوک فکر کن. این حواست رو پرت می‌کنه و آروم‌ات می‌کنه.

یه چیزی بنویس

کاغذ و خودکار بردار و هر چی تو دلته بنویس. این کار خشم‌ات رو خالی می‌کنه بدون اینکه به کسی آسیب بزنه.

ورزش سریع بکن

چند تا پرش بزن، بدو یا دستات رو تکون بده. این کار انرژی خشم رو می‌سوزونه و حال‌ات رو بهتر می‌کنه.

هر کدوم از این ترفندها رو یه بار امتحان کن، ببین کدومش بیشتر به کار تو میاد. کم‌کم عادت می‌کنی که خشم‌ات رو کنترل کنی و نذاری روزت رو خراب کنه.

تو کدوم روش رو بیشتر دوست داری؟ نظرت رو برام بنویس!

من را در شبک های اجتماعی( اینستاگرام تلگرام ایتا و ..) با آیدی roozbahani52 می توانید دنبال کنید

مهارت‌های مقابله‌ای برای درمان هم‌وابستگی

هم‌وابستگی یه الگوی رفتاریه که توش فرد بیش از حد خودش رو وقف دیگران می‌کنه و نیازهای خودش رو فراموش می‌کنه. مثلاً ممکنه همیشه در تلاش باشین که بقیه رو راضی نگه دارین، حتی اگه خودتون اذیت بشین. این مقاله بهتون مهارت‌هایی رو یاد می‌ده که بتونین از این چرخه خارج بشین و زندگی سالم‌تری برای خودتون بسازین.

هم‌وابستگی چیست؟

هم‌وابستگی اغلب از تجربه‌های گذشته مثل بزرگ شدن توی خانواده‌ای پرتنش یا رابطه‌ای ناسالم میاد. کسی که هم‌وابسته‌ست، فکر می‌کنه اگه به دیگران کمک نکنه یا اونا رو نجات نده، ارزشی نداره. برای همین، یادگیری مهارت‌های مقابله‌ای می‌تونه مثل یه نردبون باشه که شما رو از این موقعیت بالا بکشه.

مهارت‌های مقابله‌ای کلیدی برای درمان هم‌وابستگی ۱-شناخت خود و نیازها خیلی وقتا هم‌وابسته‌ها نمی‌دونن خودشون چی می‌خوان، چون همیشه به فکر بقیه‌ان. فرض کنین سارا همیشه وقتش رو صرف حل مشکلات برادرش می‌کنه و هیچ وقت به خودش نمی‌رسه. یه روز تصمیم می‌گیره توی یه دفترچه بنویسه: "من امروز چی لازم دارم؟" و می‌فهمه که دلش می‌خواد یه ساعت آروم کتاب بخونه. این کار بهش کمک می‌کنه کم‌کم نیازهاش رو بشناسه. ۲-تمرین تعیین مرزها تعیین مرز یعنی یاد بگیرین کجا باید "نه" بگین. مثلاً محمد همیشه به دوستش رضا اجازه می‌ده هر موقع دلش خواست زنگ بزنه و غر بزنه، حتی نصفه‌شب. یه روز محمد می‌گه: "رضا جان، من بعد از ساعت ۱۰ شب نمی‌تونم صحبت کنم، به استراحتم احتیاج دارم." اولش سخت به نظر می‌آد، ولی اینطوری محمد یاد می‌گیره به خودش احترام بذاره. ۳-مدیریت هیجان‌ها هم‌وابسته‌ها زیاد احساس گناه یا اضطراب دارن. مثلاً لیلا هر وقت به مامانش نمی‌تونه کمک کنه، فکر می‌کنه آدم بدیه. یه روز که این حس می‌آد سراغش، می‌شینه و چند دقیقه نفس عمیق می‌کشه و به خودش می‌گه: "من مسئول خوشحالی همه نیستم." این کار کمکش می‌کنه آروم‌تر بشه و کمتر خودش رو سرزنش کنه. ۴-تقویت استقلال پیدا کردن فعالیت‌هایی که به تنهایی لذت‌بخشه، حس وابستگی رو کم می‌کنه. مثلاً احمد همیشه با دوستاش بیرون می‌رفت و هیچ وقت تنها نبود. یه روز تصمیم می‌گیره عصرها بره پارک و با هدفون موسیقی گوش بده. این کار بهش حس می‌ده که می‌تونه بدون بقیه هم حالش خوب باشه. ۵-جستجوی حمایت صحبت با آدمای درست خیلی مهمه. زهرا که همیشه مشکلات دوست‌پسرش رو به دوش می‌کشید، تصمیم می‌گیره توی یه گروه حمایتی شرکت کنه. اونجا با کسایی مثل خودش آشنا می‌شه و می‌فهمه که تنها نیست. گاهی هم با یه مشاور حرف می‌زنه تا راه‌حل‌های بهتری پیدا کنه. فواید استفاده از این مهارت‌ها اگه سارا، محمد، لیلا، احمد و زهرا این مهارت‌ها رو تمرین کنن، کم‌کم می‌بینن که دیگه لازم نیست برای خوشحال بودن به بقیه وابسته باشن. سارا وقتش رو برای خودش نگه می‌داره، محمد شب‌ها خواب بهتری داره، لیلا کمتر غصه می‌خوره، احمد از تنهایی لذت می‌بره و زهرا روابط سالم‌تری می‌سازه.

درمان هم‌وابستگی مثل یاد گرفتن یه زبان جدیده؛ اولش شاید سخت باشه، ولی با تمرین راه می‌افته. با شناخت خودتون، تعیین مرزها، مدیریت احساسات، تقویت استقلال و گرفتن حمایت، می‌تونین زندگی‌ای بسازین که توش خودتون هم مهم باشین. مثلاً لیلا بعد از چند ماه می‌فهمه که می‌تونه به مامانش کمک کنه، ولی نه به قیمت حال خودش. شما هم می‌تونین از یه تغییر کوچیک شروع کنین!

من را در شبک های اجتماعی( اینستاگرام تلگرام ایتا و ..) با آیدی roozbahani52 می توانید دنبال کنید

۱۲:۰۵ قبل‌ازظهر